WOK.casty: Zawód dyrektor_ka
Na naszych oczach dokonuje się społeczna, polityczna i kulturowa transformacja. Towarzyszy jej napięcie pomiędzy starymi wzorcami, opartym na przemocy, władzy, indywidualizmie, dominacji i pragnieniu zysku, a nowym, który upomina się o równość, różnorodność i poszanowanie dla kruchości jednostki, a zarazem dowartościowuje więzi zbiorowe oraz wrażliwość ekosystemową.
Instytucje kultury znalazły się w potrzasku. Działający w nich artyści i artystki, animatorki i animatorzy, edukatorki i edukatorzy tworzą języki opisu nowego świata i estetyki będące jego odzwierciedleniem oraz wypracowują praktyki nadające nowym ideom realność. Stare prawo i ekonomia nie pozwalają jednak tym ideom zamanifestować się w zarządzaniu instytucjami i sposobach ich organizacji.
WOK.casty
Zanim nowy paradygmat znajdzie odzwierciedlenie w legislacji dotyczącej kultury albo w nowym podejściu do ekonomii, osoby stojące na czele instytucji próbują zmieniać je na własną rękę. Z jakich narzędzi korzystają? Po jakie dyskursy i praktyki sięgają? Co to konkretnie znaczy: zmieniać instytucję kultury? Jakie towarzyszą temu procedury, jakie to budzi emocje, jakich języków komunikacji z pracownikami i pracowniczkami się używa? Czy na tej drodze są jakieś z pozoru nieprzekraczalne progi – i jak można je jednak przekroczyć?
Te pytania zadajemy dyrektorkom i dyrektorom warszawskich instytucji kultury. Chcemy, by pozyskana dzięki tym rozmowom wiedza praktyczna posłużyła do sformułowania wytycznych wspierających zmiany w instytucjach. Być może staną się one ramą dla nowych rozwiązań systemowych.
Igor Stokfiszewski
dr Olga Wysocka
Z dyrektorkami i dyrektorkami warszawskich instytucji kultury rozmawiali Olga Wysocka i Igor Stokfiszewski. Oboje w 2022 roku wystartowali przeciwko sobie w konkursie na dyrekcję WOK. Oboje widzieli potrzebę zmiany w sferze kultury i jej instytucji, przejścia od starego do nowego. Łączą siły, by czerpiąc ze swoich doświadczeń, dociekać, jak zmieniać instytucje, jak zawiązywać sojusze i jak tworzyć nowoczesną, żywą i potrzebną kulturę. Ale pytają też o to, co się zmienia, kiedy przekracza się próg instytucji jako dyrektor_ka – i kiedy wizja spotyka się z rzeczywistością.
Posłuchaj
Muzeum Warszawy, wraz z filiami, to tak naprawdę 10 instytucji kultury zatrudniających 260 osób. Jego dyrektorka Karolina Ziębińska-Lewandowska przybliża wyzwania stojące przed osobą zarządzającą instytucją o tak złożonej strukturze, która równolegle poszukuje swojej tożsamości na przecięciu idei muzeum historycznego, galerii sztuki współczesnej oraz miejsca pamięci i lokalnej aktywności.
Czy można zarządzać dużym miejskim teatrem znanym z wysokich artystycznych aspiracji w sposób empatyczny, włączający, ludzki? Anna Rochowska – dyrektorka TR Warszawa – ujawnia, z czym się mierzy, próbując łączyć ogień z wodą.
Domy kultury nie są tym, czym się wydają. A na pewno nie Ośrodek Kultury Ochoty OKO. Alicja Brudło – jego dyrektorka – opowiada o tym, jak prowadzić wielopokoleniową instytucję publiczną o oddolnej energii, łączącą sztukę z animacją różnorodnej lokalnej społeczności.
Czy nowym modelem instytucji kultury będzie placówka w stanie ciągłego tworzenia się, nieprzerwanej transformacji i przepoczwarzania? Jak zarządzać muzeum, które wciąż migruje, buduje się, zmniejsza i powiększa? Joanna Mytkowska – dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie – opowiada o kierowaniu nieuchwytną strukturą.
Brytyjscy brutaliści, aktywizm kulturalny, teatr atakowany przez bojówki skrajnej prawicy – Paweł Łysak, czyli dyrektor Teatru Powszechnego w Warszawie, odsłania kulisy zarządzania instytucją operującą w wysokiej temperaturze politycznej.
Jak przedstawiać popkulturę w muzeum? Czy dążenie do przyjemności i chęć wywołania śmiech mogą być ambicją instytucji? I czy da się opowiedzieć mem? Sprawdź, jak z tym zadaniem poradził sobie Paweł Płoski, dyrektor warszawskiego Muzeum Karykatury.
Cykl WOK.castów Zawód dyrektor_ka powstał w ramach partnerstwa Warszawskiego Obserwatorium Kultury i Jasnej 10: Społecznej Instytucji Kultury Krytyki Politycznej. Rozmowy odbywały się między październikiem 2023 a kwietniem 2024 roku.