Warszawska edukacja czytelnicza w czasach rewolucji cyfrowej

Dynamiczne zmiany społeczno-polityczne oraz stały dostęp do informacji są dla siebie wzajemnie zarówno przyczyną, jak i skutkiem. Czas odpoczynku przerywają powiadomienia o nowych wiadomościach i doniesienia z globalnej wioski. Napięcie i zmęczenie, którego doświadczają jej mieszkanki i mieszkańcy, utwierdzają nas w przekonaniu, że kompetencje czytelnicze możemy rozumieć co najmniej dwojako. Zdolność desygnacji, a więc czytanie tekstu w sensie technicznym, również na głos i z nienaganną dykcją, nie musi nieść za sobą jego głębokiego przetwarzania ani kontestacji. Jak rewolucja cyfrowa, zwana też informacyjną, zmienia praktyki czytelnicze? Jakie światy przedstawione młodzi ludzie odwiedzają chętnie, a jakie nie są już dla nich dostępne?

Rozbieżne wyobrażenia na temat czytelnictwa wśród przedstawicieli_ek różnych instytucji zajmujących się edukacją czytelniczą potęgują poczucie niepewności co do tego, jak ją praktykować, a jednocześnie multiplikują różnorodne podejścia. Projekt, który realizujemy we współpracy z Biurem Kultury m.st. Warszawy, to okazja, by się im przyjrzeć i podjąć międzydziedzinową refleksję o kompetencjach czytelniczych dzisiejszych odbiorców_czyń.

Plan badania zakłada cztery etapy. Celem pierwszego było przyjrzenie się dotychczasowym inicjatywom i praktykom wdrażanym przez osoby pracujące w bibliotekach, szkołach, ogrodach jordanowskich i organizacjach społecznych, a także przez zaangażowane podmioty biznesu. Przegląd danych zastanych pozwolił nam na zestawienie 250 ogólnopolskich i warszawskich inicjatyw czytelniczych dla dzieci i młodzieży. Zwracałyśmy szczególną uwagę na ich formę, wystawców i wiek członków grup docelowych.

Na tej podstawie w drugim etapie wybrałyśmy dziesięcioro ekspertów i ekspertek – edukatorów, działaczek, badaczy, wydawczyń, neurodydaktyków i akademiczek – które zaprosiłyśmy do udziału w indywidualnych wywiadach pogłębionych prowadzonych przez zespół badawczy WOK. Z grupami będącymi najbliżej praktyki edukacyjnej, a więc bibliotekarkami, nauczycielkami szkół podstawowych i średnich, uczniami i uczennicami z klas VII i VIII oraz liceów ogólnokształcących, zorganizowałyśmy pięć zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI), inspirowanych metodą dokumentarną. Innowacyjne podejście w badaniach edukacji zaproponowała dr hab. Magdalena Dudkiewicz, badaczka i adiunktka w Zakładzie Metod Badania Kultury w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego – ona również przeprowadziła te rozmowy.

Na kolejnych etapach procesu badawczego zajmiemy się analizą zebranego materiału i systematyzacją wiedzy, co pozwoli nam opracować zestaw rekomendacji. Przedstawimy je w formie praktycznej broszury-narzędziownika, kierowanej do grup prowadzących edukację czytelniczą w Warszawie. Planujemy także zorganizować otwarte seminarium, które podsumuje badanie i nakreśli kierunki działania oraz myślenia o czytaniu w czasach rewolucji cyfrowej.