Scena tańca współczesnego w Warszawie – wyzwania i oczekiwania. Badania fokusowe

Badanie zostało przeprowadzone między 29 listopada a 14 grudnia 2023 roku w grupie 22 osób w wieku 22–45 lat. Zastosowano formę wywiadów grupowych (focus group interview) online w grupach po 4–6 osób, co pozwoliło głębiej zrozumieć temat i rozpoznać napięcia między poszczególnymi stanowiskami. Omawiane wątki obejmowały architekturę Pawilonu, w którym ma powstać nowa placówka, regulamin konkursu, wizję instytucji i oczekiwania publiczności.

Jeśli jesteś zainteresowana/ny pełnym raportem, napisz do nas: taniec@wok.art.pl

Bryła Pawilonu kojarzy się respondentom neutralnie, jednak jej monumentalność i czystość sprawiają, że wyróżnia się w krajobrazie Powiśla. Jeśli chodzi o zewnętrze budynku, problemem jest mało przyjazne drzwi tworzące barierę, która nie zachęca do samodzielnego wejścia do środka. Również brak okien może być sporą wadą w instytucji opartej na pracy z ciałem oraz mającej gościć wiele widzek i widzów – zaduch i natłok bodźców mogą się okazać kłopotliwe. Rozwiązaniem tego problemu byłaby instalacja odpowiedniego systemu wentylacji, aby praca choreograficzna oraz doświadczenie widowni były jak najbardziej komfortowe.

Dla środowiska tanecznego zaletą wnętrza budynku są jego proporcje i przestronność. Stanowi ono jednak również wyzwanie ze względu na charakterystykę tańca współczesnego, który odbywa się często w kontakcie ciała z podłogą – jej ogrzanie będzie wymagające; warto byłoby również uwzględnić postulat respondentek i zastosować odpowiedni parkiet taneczny. Monumentalność przestrzeni Pawilonu nie ułatwi ważnych dla środowiska działań edukacyjnych, które prawdopodobnie będą stanowiły istotną część przyszłego programu. Jedną z jego największych zalet są natomiast lokalizacja i otoczenie.

Pilotażowy konkurs na scenę tańca według ekspertek powinien opierać się na doświadczeniach innych, również zagranicznych konkursów, w których uwzględniony został etap konsultacji. Jasne ustalenie oczekiwań organizatorów wobec przyszłej działalności placówki – na przykład zobowiązanie do realizacji określonej liczby wydarzeń o charakterze społecznym albo do wypracowania konkretnej i rozpoznawalnej formuły działania – pomoże zawęzić zakres zgłoszeń.

Respondentki i respondenci zwracali uwagę na to, że konkurs powinien być ponadlokalny, międzynarodowy i dwuetapowy, powinien opierać się na sieciowaniu i unikać nadmiernego uszczegółowienia, to bowiem mogłoby utrudnić wyłonienie zespołu pilotażowego.

Z naszych badań wynika, że warszawska scena tańca powinna koncentrować się na działaniach choreograficznych, a przy tym dbać o autonomię i podmiotowość tego środowiska na stołecznej mapie kulturalnej. Powinna również wypracować nowe modele organizacyjne, a także formuły działania i wytwarzania wiedzy.

Według respondentek warszawskie centrum choreograficzne powinna cechować włączająca i promująca różnorodność postawa – jest to bowiem niejako wpisane w charakterystykę tańca współczesnego. Scena tańca powinna wykorzystywać zdobycze tego pola w codziennym kontakcie z publicznością, a także dbać o osoby pracujące na stanowiskach zarówno artystycznych, jak i administracyjnych; szczególną wartością powinna być stabilność zatrudnienia zespołu.

Uczestniczki i uczestnicy naszych badań zwracali uwagę na zróżnicowanie i definicyjną płynność tańca współczesnego. Budując swój program, nowa instytucja będzie musiała uwzględnić rozmaite formy tej aktywności artystycznej. Różnorodność i dostępność, które wyróżniają warszawskie placówki kulturalne na mapie Polski, będą stanowiły jedno z głównych wyzwań dla sceny tańca z perspektywy odbiorczyń i odbiorców oczekujących ambitnych propozycji programowych.

Środowisko tańca potrzebuje nowego modelu instytucji, który będzie dostosowany do jego charakterystyki. Według artystek i artystów scena tańca powinna znaleźć nowy balans między sprawami administracyjnymi a relacyjnym charakterem placówki; powinna zadbać o komfort zatrudnionego zespołu, osób współpracujących oraz uczestniczących w wydarzeniach, a także o odpowiedni podział zadań. Nowa instytucja powinna stanowić choreograficzne centrum Warszawy i nie tylko wspomagać działania stricte artystyczne, ale również dawać przestrzeń do wymiany i gromadzenia wiedzy oraz tworzyć pole dla innowacyjnych rozwiązań, także tych o charakterze międzynarodowym.

Środowisko i ekspertki podkreślają, że rok pilotażowy powinien być czasem rozwoju instytucji ukierunkowanym na potrzeby artystek i artystów – należy przy tym pamiętać, że nie zawsze muszą się one pokrywać z założeniami władz miejskich. Zdaniem ekspertek istotna jest gwarancja autonomii programowej w czasie pilotażu.